طبقه اول ارث چه کسانی هستند و تقسیم ارث بین آنها به چه صورت است؟

به موجب ماده ۸۶۲ قانون مدنی، وراث متوفی، به سه طبقه تقسیم بندی می‌شوند که طبقه اول شامل پدر، مادر، فرزندان و نوه‌های متوفی می‌باشد. در این طبقه نیز پدر و مادر و فرزندان متوفی در درجه اول و نوه‌های او در درجه دوم قرار می‌گیرند.

اولین نکته در تقسیم ارث در وراث طبقه اول آن است که افراد درجه دوم در طبقه اول ارث، یعنی نوه‌های متوفی، زمانی در ارث او شریک می‌شوند که افراد درجه اول این طبقه، یعنی، فرزندان وجود نداشته باشند. ماده ۸۸۹ قانون مدنی، در این خصوص بیان می‌دارد که «در بین وراث طبقه اولی اگر برای میت اولادی نباشد اولاد اولاد او هر قدر که پایین بروند قائم مقام پدر یا مادر خود بوده و با هر یک از ابوین متوفی که زنده باشد ارث می‌برند». نحوه سهم الارث هر یک از وراث نیز با توجه به وجود یا عدم وجود وراث دیگر متفاوت می‌باشد.

میزان سهم مادر از ارث

به موجب ماده ۹۰۶ قانون مدنی، اگر برای میت فرزند و یا نوه‌ای نباشد و پدر نیز در قید حیات نباشد، مادر همه ارث را می‌برد. اگر پدر و مادر هر دو زنده باشند، سهم مادر یک سوم ترکه می‌شود، اما اگر مادر حاجب داشته باشد، یک ششم ترکه به مادر می‌رسد و مابقی به نسبت بین وراث تقسیم می‌شود.

میزان سهم پدر از ارث

بر اساس ماده ۹۰۶ قانون مدنی، اگر پدر تنها ورثه میت باشد و متوفی، مادر، فرزند و نوه‌ای نداشته باشد، پدر تمام ارث را می‌برد، اما اگر پدر و مادر هر دو زنده باشند، سهم پدر، دو سوم ترکه می‌باشد. در صورتی نیز که متوفی دارای فرزند باشد و مادر در قید حیات نباشد، سهم الارث پدر، با توجه به تعداد و جنسیت فرزندان متفاوت خواهد بود.

میزان سهم فرزندان از ارث

در صورتی که میت تنها دارای یک فرزند باشد، تمامی ترکه مطابق ماده ۹۰۷ قانون مدنی، به وی می‌رسد و فرقی در دختر یا پسر بودن آن وجود ندارد، اما اگر متوفی دارای چند فرزند باشد و همگی دختر یا همگی پسر باشند، ترکه بین آن‌ها به طور مساوی تقسیم خواهد شد. در صورتی که فرزندان متوفی متعدد بوده و بعضی دختر و بعضی پسر باشند، پسر دو برابر دختر ارث می‌برد.

میزان سهم نوه از ارث

همانطور که پیش‌تر بیان شد، نوه در صورتی از ارث میت بهره مند خواهد شد که فرزندان متوفی موجود نباشند. در این فرض، نوه یا نوه‌های متوفی جانشین پدر و مادر خود و فرزندی می‌شوند که موجود نیست. برای مثال در فرضی که متوفی تنها دارای یک دختر می‌باشد و دختر مذکور نیز فوت شده است، فرزندان دختر جانشین مادر خود می‌گردند.

  طبقه دوم ارث چه کسانی هستند و چه میزان ارث می برند؟

طبقه دوم ورثه، بنابر ماده ۸۶۲ قانون مدنی، شامل اجداد، برادر، خواهر و اولاد آن‌ها می‌باشند. در این طبقه نیز، پدر بزرگ، مادر بزرگ، خواهر و برادر (کلاله) در درجه اول و خواهر زاده‌ها و برادر زاده‌ها و والدین پدربزرگ و مادر بزرگ در درجه دوم قرار می‌گیرند.

افراد طبقه دوم زمانی از متوفی ارث می‌برند که هیچ یک از افراد طبقه اول موجود نباشند. بنابراین چنانچه متوفی دارای فرزند باشد یا پدر و مادر او در قید حیات باشند، به خواهر و برادر و یا اجداد او به هیچ وجه ارثی تعلق نخواهد گرفت. همچنین میزان ارث خواهر و برادر ناتنی با تنی متفاوت است.

سهم الارث اجداد

بنابر ماده ۹۲۳ قانون مدنی، اگر جد یا جده تنها ورثه باشد، اعم از ابی و امی، تمام ترکه به او تعلق می‌گیرد. اگر تنها اجداد پدری متوفی زنده باشند، هر جد دو برابر جده ارث می‌برد و اگر تنها اجداد مادری میت موجود باشند، جد و جده مساوی ارث می‌برند. اگر اجداد مادری و پدری متوفی با هم موجود باشند، یک سوم ترکه به اجداد امی و دو سوم به اجداد پدری میت می‌رسد.

سهم الارث خواهر و برادر

در ارث بردن خواهر و برادر از متوفی می‌بایست بین خواهران ابوینی، ابی و امی تفاوت قائل شد. خواهران و برادران ابوینی کسانی هستند که از یک پدر و مادر با متوفی متولد شده‌اند. خواهران و برادران ابی، تنها از طریق پدر با متوفی ارتباط دارند و خواهران و برادران امی تنها از مادر با میت دارای نسبت می‌شوند. همچنین مطابق ماده ۸۸۷ قانون مدنی، وجود کلاله ابوینی مانع از ارث بردن کلاله ابی می‌شود.

بنابر ماده ۹۱۷ قانون مدنی، اگر وارث فقط یک خواهر باشد، تمام ارث از آن اوست. همچنین اگر وارث تنها یک برادر باشد، تمام ارث به او خواهد رسید. اگر وارث چند خواهر ابوینی و چند خواهر ابی، یا اینکه چند برادر ابوینی یا چند برادر ابی داشته باشد، ترکه بین آن‌ها به طور مساوی تقسیم خواهد شد. اگر وارث متوفی چند برادر و خواهر ابوینی یا چند برادر و خواهر ابی باشند، مردان دو برابر زنان ارث می‌برند.