استرداد سند: راهکارهای قانونی برای بازپس‌گیری حقوق خود

مدت زمان مطالعه: 7 minutes

تعریف اصطلاحات حقوقی استرداد سند

سند: به هر نوع مدرک کتبی و قانونی که نشان‌دهنده یک معامله یا توافق حقوقی میان طرفین است، سند گفته می‌شود. اسناد می‌توانند رسمی یا عادی باشند و می‌توانند شامل قراردادها، اسناد مالکیت، اجاره‌نامه‌ها، وصیت‌نامه‌ها و غیره باشند.

استرداد سند: به معنای درخواست و بازپس‌گیری سندی است که به دلیل یک علت قانونی یا قراردادی، به دیگری داده شده است. این عمل می‌تواند در نتیجه وقوع اشتباه، فسخ قرارداد، یا نقض شرایط توافق صورت گیرد.

سند رسمی و عادی: سند رسمی به سندی اطلاق می‌شود که توسط مأمورین دولتی و در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شده و دارای اعتبار قانونی است. در حالی که سند عادی به هر نوع مدرکی گفته می‌شود که توسط اشخاص به‌صورت غیررسمی تنظیم شود و اعتبار آن کمتر از سند رسمی است.

مطالبه استرداد سند: زمانی که فردی درخواست استرداد یک سند را از دیگری می‌کند و قصد دارد آن سند به او بازگردانده شود، این درخواست تحت عنوان “مطالبه استرداد سند” مطرح می‌شود.

توضیح استرداد سند با ذکر یک مثال 

فرض کنید آقای “حسین” یک زمین به آقای “علی” فروخته است و در این فرایند، آقای حسین برای تضمین اجرای قرارداد، سند مالکیت زمین را به علی داده است. پس از مدتی، علی به تعهدات خود در قرارداد عمل نمی‌کند و حسین به‌عنوان خواهان به دادگاه مراجعه می‌کند و درخواست استرداد سند مالکیت زمین را می‌دهد. حسین مدعی است که به علت نقض قرارداد، باید سند مالکیت زمین به او بازگردانده شود.

دادگاه پس از بررسی ادله و شرایط قرارداد، تصمیم می‌گیرد که آیا استرداد سند طبق شرایط قانونی و قرارداد ممکن است یا خیر. اگر دادگاه حکم به استرداد سند بدهد، علی موظف به بازگرداندن سند به حسین خواهد بود.

بررسی شرایط قانونی مورد نیاز برای ثبت دادخواست استرداد سند

برای ثبت دادخواست استرداد سند، شرایط زیر باید رعایت شود:

1. وجود سند مورد نظر: سندی که خواهان می‌خواهد بازپس گیرد باید موجود باشد و به طرف مقابل تحویل داده شده باشد.
2. موجب قانونی استرداد سند: باید دلیل قانونی برای درخواست استرداد سند وجود داشته باشد. به‌عنوان مثال، فسخ قرارداد، عدم انجام تعهدات قراردادی، اشتباه در تنظیم سند یا انتقال آن به‌صورت غیرقانونی.
3. اثبات نیاز به استرداد سند: خواهان باید ثابت کند که بازگشت سند به او از نظر قانونی ضروری است.
4. ارائه دادخواست به دادگاه صالح: دادخواست استرداد سند باید به دادگاه صالح که در حوزه جغرافیایی آن، سند مورد نظر در اختیار طرف مقابل است، ارائه شود.

ادله اثبات دعوی حقوقی استرداد سند

برای اثبات دعوی استرداد سند، می‌توان از ادله زیر استفاده کرد:

1. قرارداد یا توافق‌نامه مکتوب: در صورتی که سند در قالب قرارداد یا توافق‌نامه‌ای به طرف مقابل داده شده باشد، این قرارداد می‌تواند به‌عنوان دلیلی برای اثبات دعوی استفاده شود.
2. شهادت شهود: افرادی که شاهد شرایط و اتفاقات منجر به تحویل سند به طرف مقابل بوده‌اند، می‌توانند شهادت دهند.
3. اظهارنامه رسمی: اگر خواهان قبل از طرح دعوی از طریق اظهارنامه رسمی از طرف مقابل خواسته باشد که سند را بازپس دهد، این مدارک می‌توانند به‌عنوان دلیلی در دادگاه ارائه شوند.
4. مستندات قانونی: هر گونه مستنداتی که نشان‌دهنده عدم رعایت شرایط قرارداد، نقض قوانین، یا وقوع اشتباه در تنظیم یا انتقال سند باشد، می‌تواند به‌عنوان مدرک برای اثبات دعوی استفاده شود.

ضرورت وجود دلایل معتبر برای استرداد سند: درخواست استرداد سند باید بر اساس دلایل قانونی معتبر و نه صرفاً به دلیل نارضایتی باشد.

قدم به قدم ثبت دادخواست استرداد سند

• مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی به همراه مدارک فوق الذکر.
  • در صورت نیاز ثبت نام در سامانه ثنا.
  • فایل دانلود شده را از طریق شبکه های مجازی “مانند ایتا، روبیکا، سروش، آی گپ”  به شماره دفتر خدمات قضایی مربوطه ارسال نمایید و منتظر فرا رسیدن نوبت خود باشید.
  • ثبت دادخواست و اخذ پرینت دادخواست ثبت شده.
  • منتظر دریافت پیامک مبنی به “ثبت دادخواست به شماره 140352555542552525” باشید.
  • پیامک دوم مبنی بر “ارجاع پرونده به شماره 14025114658412156 به شعبه دادگاه” برای شما ارسال خواهد شد.

  • پیامک سوم مبنی بر  “ابلاغیه به شماره 1403587855131586 در سامانه ابلاغ قرار گرفت” را شما ارسال خواهد شد. با دریافت پیامک مزبور به سامانه ثنا مراجعه و ابلاغیه را مشاهده نمایید.

جدول دانلود فایل های مرتبط

مراحل اجرای حکم استرداد سند: پس از صدور حکم استرداد سند، در صورتی که طرف مقابل از بازگشت سند امتناع کند، می‌توان از طریق اجرای احکام دادگستری اقدام کرد.

مواد قانونی مرتبط با استرداد سند

قانون مدنی و قانون آیین دادرسی مدنی در خصوص استرداد سند، مواد زیر را بیان می‌کنند:

1. ماده ۱۲۸۴ قانون مدنی: «سند عبارت است از هر نوشته که در مقام دعوی یا دفاع قابل استناد باشد.» این ماده تعریف کلی از سند ارائه می‌دهد و بر اهمیت آن در دعاوی تأکید می‌کند.

2. ماده ۱۲۸۶ قانون مدنی: «سند بر دو قسم است: رسمی و عادی.» این ماده به تفکیک بین اسناد رسمی و عادی می‌پردازد که در استرداد سند اهمیت دارد.

3. ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی : «هرگاه اموال منقول یا غیر منقول یا نوشته‌هایی از قبیل ‌سفته، چک، قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار دیگری با اجرت یا بی ‌اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیای مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی‌ برسد و شخصی که آن اشیا نزد او بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود کند به حبس ‌از ۶ ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.

بازگشت سند در صورت فسخ قرارداد: در صورتی که قرارداد فسخ شده باشد، طرفین باید هرگونه سند یا مال مربوطه را بازگردانند.