شرایط استرداد طفل قبل و بعد از طلاق

مدت زمان مطالعه: 8 minutes

1. تعریف اصطلاحات حقوقی مرتبط با استرداد کودک – فرزند – طفل

استرداد طفل: استرداد طفل به معنای درخواست بازگشت یا تحویل کودک از یک شخص یا مقام به شخص دیگری است که حق قانونی نگهداری یا سرپرستی کودک را دارد. این موضوع معمولاً در مواقعی مطرح می‌شود که یکی از والدین یا شخص ثالث، کودک را به‌طور غیرقانونی از دیگری گرفته یا از تحویل کودک به والدین قانونی خود امتناع می‌کند.

 حضانت: حضانت به معنی نگهداری، مراقبت و سرپرستی کودک است. این حق به‌طور معمول به والدین تعلق دارد، اما در شرایط خاص ممکن است توسط دادگاه به شخص دیگری واگذار شود.

 حق سرپرستی: حق سرپرستی به اختیارات قانونی والدین در مورد تربیت، تحصیل، درمان و سایر امور زندگی کودک اشاره دارد. این حق معمولاً با حضانت همراه است، اما در مواردی مانند طلاق یا جدایی، ممکن است حق سرپرستی به‌طور مستقل از حضانت تعیین شود.

 دعوی استرداد طفل: دعوی استرداد طفل به دعوایی گفته می‌شود که در آن فرد یا نهادی از دادگاه درخواست بازگشت کودک به والدین یا شخصی می‌کند که به‌طور قانونی حق سرپرستی کودک را دارند. این دعوی ممکن است در شرایطی که کودک به‌طور غیرقانونی از والدین خود گرفته شده باشد، مطرح شود.

بر اساس قانون مدنی ، حضانت فرزندان ، حق و تکلیف والدین است ؛ اما در صورتی که بنا به دلایلی همچون طلاق یا متارکه ، والدین از هم جدا زندگی کنند ، حضانت فرزند ، بسته به سن وی ، با پدر یا مادر خواهد بود . به این صورت که حضانت فرزند دختر و پسر ، تا پایان سن هفت سالگی با مادر بوده و پس از آن ، تا رسیدن به سن بلوغ ( در مورد دختران ، 9 سال تمام قمری و در مورد پسران ، 15 سال تمام قمری ) حضانت با پدر است .

2. توضیح استرداد کودک با ذکر یک مثال:

فرض کنید زوجی به نام «محمد» و «سارا» پس از جدایی توافق می‌کنند که حضانت فرزندشان «علی» به‌عهده سارا باشد، در حالی که محمد حق سرپرستی علی را دارد. اما سارا تصمیم می‌گیرد بدون اطلاع محمد، علی را به خانه مادر خود در شهر دیگری ببرد و از تحویل دادن او به محمد امتناع می‌کند.

محمد با مشاهده این موضوع و پس از درخواست‌های متعدد برای بازگرداندن فرزند خود، به دادگاه مراجعه می‌کند و دعوای استرداد طفل را علیه سارا مطرح می‌کند. در این دعوا، محمد از دادگاه می‌خواهد که حکم به بازگرداندن علی به او بدهد، چرا که طبق توافق اولیه و حکم دادگاه، او حق سرپرستی فرزند خود را دارد.

3. بررسی شرایط قانونی مورد نیاز برای ثبت دادخواست استرداد طفل -کودک:

برای ثبت دعوی استرداد طفل، شرایط قانونی خاصی باید رعایت شود:

1. وجود حکم قضائی یا توافق قانونی: یکی از شرایط مهم برای درخواست استرداد طفل این است که فرد خواهان، حکم حضانت یا سرپرستی کودک را داشته باشد. در صورت طلاق، توافقنامه حضانت یا حکم دادگاه که حق حضانت به فرد خاصی اعطا شده است، می‌تواند مبنای دعوی استرداد باشد.
2. عدم رعایت حکم حضانت یا سرپرستی: اگر یکی از والدین یا شخص ثالثی که حق سرپرستی یا حضانت کودک را ندارد، اقدام به نگهداری غیرقانونی کودک کند، فردی که حق حضانت یا سرپرستی کودک را دارد می‌تواند درخواست استرداد طفل کند.
3. اثبات عدم توانایی یا موانع قانونی: در صورتی که فرد خواهان نتواند شرایط نگهداری کودک را فراهم کند یا اگر دلایلی وجود داشته باشد که فرد خواهان را از حق استرداد طفل محروم کند (مثلاً عدم صلاحیت والدین برای نگهداری کودک)، دادگاه ممکن است درخواست استرداد را رد کند.

ادله اثبات دعوی حقوقی در دعوای استرداد طفل

• حکم حضانت یا توافق‌نامه قانونی: حکم دادگاه یا توافق‌نامه مکتوب میان والدین که به‌طور قانونی یکی از طرفین را صاحب حق حضانت کودک می‌داند، مهم‌ترین مدرک برای اثبات دعوی استرداد طفل است.
• شهادت شهود: در صورتی که یکی از والدین یا شخص ثالث اقدام به ربودن یا پنهان کردن کودک کرده باشد، شهادت شهود می‌تواند به اثبات این اقدام غیرقانونی کمک کند.
• مدارک و مستندات پزشکی یا اجتماعی: در مواردی که وضعیت کودک از نظر جسمی یا روانی پس از جدایی والدین دچار مشکل شده باشد، مدارک پزشکی و مشاوره‌های اجتماعی می‌تواند به دادگاه کمک کند تا تصمیم به استرداد طفل بگیرد.

حتی اگر حضانت به‌طور قانونی به یکی از والدین داده شده باشد، طرف دیگر معمولاً حق ملاقات با کودک را دارد. در موارد استرداد، اگر حق ملاقات رعایت نشود، این موضوع نیز ممکن است در دادگاه مطرح شود.

قدم به قدم ثبت دادخواست استرداد طفل

• مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی به همراه مدارک فوق الذکر.
  • در صورت نیاز ثبت نام در سامانه ثنا.
  • فایل دانلود شده را از طریق شبکه های مجازی “مانند ایتا، روبیکا، سروش، آی گپ”  به شماره دفتر خدمات قضایی مربوطه ارسال نمایید و منتظر فرا رسیدن نوبت خود باشید.
  • ثبت دادخواست و اخذ پرینت دادخواست ثبت شده.
  • منتظر دریافت پیامک مبنی به “ثبت دادخواست به شماره 140352555542552525” باشید.
  • پیامک دوم مبنی بر “ارجاع پرونده به شماره 14025114658412156 به شعبه دادگاه” برای شما ارسال خواهد شد.

  • پیامک سوم مبنی بر  “ابلاغیه به شماره 1403587855131586 در سامانه ابلاغ قرار گرفت” را شما ارسال خواهد شد. با دریافت پیامک مزبور به سامانه ثنا مراجعه و ابلاغیه را مشاهده نمایید.

جدول دانلود فایل های مرتبط

فرآیند استرداد طفل ممکن است زمان‌بر باشد و بستگی به شرایط خاص هر پرونده و بررسی دادگاه دارد. دادگاه در ابتدا وضعیت کودک را ارزیابی کرده و سپس اقدام به صدور حکم می‌کند.

مواد قانونی مرتبط با استرداد طفل

1. ماده ۱۱۷۴  قانون مدنی: در صورتی که بعلّت طلاق یا بهر علّت دیگر اَبَوین طفل در یک منزل سکونت نداشته باشند هر یک از اَبَوین که طفل تحت حضانت او نمیباشد حق ملاقات طفل خود را دارد. تعیین زمان و مکان ملاقات و سایر جزئیات مربوطه بان در صورت اختلاف بین اَبَوین با محکمه است.

2. ماده ۱۱۷۵ قانون مدنی: طفل را نمیتوان از اَبَوین و یا از پدر و یا از مادری که حضانت با او است گرفت مگر در صورت وجود علّت قانونی

3. ماده 14 قانون حمایت خانواده: هرگاه دادگاه خانواده تشخیص دهد کسی که حضانت طفل‌به او محول شده از انجام تکالیف مربوط به حضانت خودداری کرده ‌یا مانع طفل با اشخاص ذیحق شود او را برای هربار تخلف به‌پرداخت مبلغی از هزار ریال تا ده هزار ریال و در صورت تکرار به‌حداکثر مبلغ مذکور محکوم خواهد کرد. دادگاه در صورت اقتضا می‌تواند علاوه بر محکومیت مزبور حضانت طفل را به شخص‌دیگری واگذار نماید. در هر صورت حکم این ماده مانع از تعقیب‌متهم چنانچه عمل او طبق قوانین جزایی جرم شناخته شده باشدنخواهد بود.
تبصره ۱ ـ پدر یا مادر کسانی که حضانت طفل به آنها واگذار شده ‌نمی‌توانند طفل را به شهرستانی غیر از محل اقامت مقرر بین طرفین ‌و یا غیر از  محل اقامت قبل از وقوع طلاق و یا به خارج کشور بدون‌ رضایت والدین بفرستند مگر در صورت ضرورت با کسب اجازه از دادگاه‌.

در دعوی استرداد طفل، همواره دادگاه باید به منافع کودک توجه کند و در مواردی که بازگشت کودک به یکی از والدین به نفع او باشد، حکم به استرداد طفل صادر می‌کند.