موارد قانونی ابطال ثبت ازدواج

1. تعریف اصطلاحات حقوقی ابطال ثبت ازدواج

ثبت واقعه ازدواج: ثبت واقعه ازدواج به معنای ثبت قانونی و رسمی عقد نکاح میان زن و مرد در دفاتر ثبت احوال یا دفاتر ازدواج است. این ثبت، به‌طور رسمی رابطه زناشویی میان طرفین را تأسیس می‌کند و از آن پس، آثار قانونی ازدواج برای طرفین ایجاد می‌شود.

 ابطال ثبت واقعه ازدواج: ابطال ثبت واقعه ازدواج به معنای لغو یا باطل کردن ثبت رسمی ازدواج در دفاتر ثبت احوال یا دفاتر ازدواج است. این اقدام معمولاً زمانی مطرح می‌شود که ثبت ازدواج به دلایل قانونی یا اداری نادرست صورت گرفته باشد.

 دعوی ابطال ثبت ازدواج: دعوی ابطال ثبت ازدواج زمانی مطرح می‌شود که یکی از طرفین یا شخص ثالثی به‌دلیل وجود اشتباه یا نادرستی در ثبت ازدواج، از دادگاه درخواست باطل کردن ثبت ازدواج را نماید. این دعوی می‌تواند بر اساس دلایل مختلفی از جمله عدم وجود شرایط صحت عقد، اشتباهات در ثبت یا جعل اسناد باشد.

 عقد نکاح: عقد نکاح به قراردادی بین زن و مرد گفته می‌شود که به‌موجب آن روابط حقوقی و خانوادگی بین طرفین به‌وجود می‌آید. این عقد می‌تواند به‌صورت دائم یا موقت باشد و یکی از ارکان آن ثبت در دفاتر رسمی است.

دلایل مختلفی ممکن است باعث شود زوجین به دنبال ابطال سند ازدواج باشند. برخی از این دلایل عبارتند از:

• فریب در ازدواج: اگر یکی از زوجین قبل از ازدواج اطلاعات مهمی را از دیگری پنهان کرده باشد (مانند بیماری جدی یا اعتیاد)، می‌تواند دلیلی برای ابطال این سند باشد.
• اکراه در ازدواج: اگر یکی از زوجین با تهدید، اجبار یا زور به ازدواج مجبور شده باشد، می‌تواند درخواست ابطال سند ازدواج کند.
• عدم رعایت شرایط صحت عقد: اگر در زمان عقد، شرایط قانونی و شرعی ازدواج رعایت نشده باشد، مثلاً یکی از زوجین به سن قانونی نرسیده باشد، می‌تواند باعث باطل شدن سند ازدواج شود.
• تدلیس در مهریه: اگر در تعیین مهریه، فریب یا تقلبی صورت گرفته باشد، می‌تواند دلیلی برای باطل شدن سند ازدواج باشد.

2. توضیح موضوع ابطال ثبت ازدواج با ذکر یک مثال 

فرض کنید مردی به نام «رامین» و زنی به نام «شهناز» در یک مراسم ازدواج با یکدیگر عقد کرده‌اند. این ازدواج در دفتر ازدواج ثبت شده است و شناسنامه‌های آن‌ها نیز به‌روز شده‌اند. چند ماه بعد، شهناز متوجه می‌شود که در زمان ازدواج، رامین از نظر قانونی هنوز ازدواج دیگری داشته و از او طلاق نگرفته است. بنابراین، شهناز می‌خواهد ثبت ازدواج خود را با رامین باطل کند، زیرا او می‌داند که در شرایط قانونی عقد نکاح ثبت شده نمی‌تواند معتبر باشد. در این صورت، شهناز به دادگاه مراجعه می‌کند و از دادگاه درخواست ابطال ثبت ازدواج خود را می‌دهد.

در این وضعیت، دادگاه با بررسی مستندات و دلایل مربوطه، به‌طور خاص بررسی می‌کند که آیا شرایط قانونی برای ثبت ازدواج رعایت شده است یا خیر و تصمیم به ابطال ثبت ازدواج خواهد گرفت.

3. بررسی شرایط ابطال ثبت ازدواج – ابطال سند ازدواج

برای ثبت دعوی ابطال ثبت ازدواج، شرایط زیر باید رعایت شود:

1. وجود اشتباه یا نقص در ثبت ازدواج: برای درخواست ابطال ثبت ازدواج، باید اثبات شود که ثبت ازدواج به‌طور نادرست یا اشتباه انجام شده است. این اشتباه می‌تواند شامل عدم رعایت شرایط قانونی برای عقد نکاح، مانند ازدواج فرد متأهل با فرد دیگر، جعل اسناد یا اشتباهات در ثبت اطلاعات باشد.
2. وجود دلایل موجه: شخصی که درخواست ابطال ثبت ازدواج را دارد باید دلایل موجهی برای اثبات نادرستی ثبت ازدواج ارائه دهد. این دلایل می‌تواند شامل گواهی‌های قضائی، شهادت شهود، اسناد یا مدارک معتبر باشد.
3. ارائه درخواست به دادگاه صالح: دعوی ابطال ثبت ازدواج باید به دادگاه خانواده که صلاحیت رسیدگی به امور خانوادگی را دارد، ارجاع شود. دادگاه پس از بررسی مستندات و دلایل، می‌تواند حکم به ابطال ثبت ازدواج دهد.
4. اصلاح اشتباهات اداری: در برخی موارد، ثبت اشتباه ازدواج ناشی از اشتباهات اداری یا نقص در اطلاعات است. در این شرایط، دادگاه یا مراجع ذی‌صلاح ممکن است اقدام به اصلاح اشتباهات کنند. اگر اشتباهات در ثبت ازدواج ناشی از بی‌دقتی یا خطای اداری باشد، این موارد نیز قابل رسیدگی است.

ادله اثبات دعوی حقوقی ابطال ثبت ازدواج

1. حکم قضائی طلاق: در صورتی که یکی از طرفین ازدواج قبلاً ازدواج کرده باشد و طلاق نگرفته باشد، حکم طلاق یا عدم طلاق می‌تواند دلیلی برای ابطال ثبت ازدواج باشد. این حکم به‌عنوان دلیل اصلی عدم امکان ازدواج با فرد دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
2. شهادت شهود: در صورتی که ثبت ازدواج به‌طور غیررسمی و بدون رعایت شرایط قانونی انجام شده باشد، شهادت شهود می‌تواند به‌عنوان یکی از دلایل اثبات نادرستی ثبت ازدواج به کار رود.
3. مدارک و اسناد رسمی: اگر ثبت ازدواج به‌طور نادرست یا با اسناد جعلی انجام شده باشد، مدارک رسمی مانند شناسنامه، گواهی‌های ثبت ازدواج یا تأسیس پرونده‌های قضائی می‌تواند به‌عنوان ادله اثبات دعوی به کار رود.
4. گواهی‌های پزشکی یا اجتماعی: در برخی موارد، گواهی‌های پزشکی یا اجتماعی که نشان‌دهنده وضعیت حقوقی طرفین باشد، می‌تواند به اثبات نادرستی ثبت ازدواج کمک کند.

قدم به قدم ثبت دادخواست ابطال ثبت ازدواج – ابطال سند ازدواج

• مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی به همراه مدارک فوق الذکر.
  • در صورت نیاز ثبت نام در سامانه ثنا.
  • فایل دانلود شده را از طریق شبکه های مجازی “مانند ایتا، روبیکا، سروش، آی گپ”  به شماره دفتر خدمات قضایی مربوطه ارسال نمایید و منتظر فرا رسیدن نوبت خود باشید.
  • ثبت شکایت  و اخذ پرینت شکایت   ثبت شده.
  • منتظر دریافت پیامک مبنی به “ثبت شکایت به شماره 140352555542552525” باشید.
  • پیامک دوم مبنی بر “ارجاع پرونده به شماره 14025114658412156 به شعبه دادگاه” برای شما ارسال خواهد شد.

  • پیامک سوم مبنی بر  “ابلاغیه به شماره 1403587855131586 در سامانه ابلاغ قرار گرفت” را شما ارسال خواهد شد. با دریافت پیامک مزبور به سامانه ثنا مراجعه و ابلاغیه را مشاهده نمایید.

جدول دانلود فایل های مرتبط

نکته ای که لازم است مورد توجه قرار گیرد، آن است که برای ورود به سایت عدل ایران، لازم است از مرورگر های معرفی شده توسط قوه قضاییه ، از جمله مرورگر کروم، استفاده شده و همچنین، مرورگر دستگاه فرد، به روزرسانی شده باشد تا با پیغام خطای ورود، مواجه نشود. 

مستندات قانونی ابطال نکاح – ابطال ثبت ازدواج – ابطال سند ازدواج

ماده ۱۰۴۵ قانون مدنی « نکاح با اقارب نسبی ذیل ممنوع است اگر چه قرابت حاصل از شبهه یا زنا باشد.

۱) نکاح با پدر و اجداد و با مادر و جدات هر قدر که بالا برود.
۲) نکاح با اولاد هر قدر که پایین برود.
۳) نکاح با برادر و خواهر و اولاد آنها تا هر قدر که پائین برود.
۴) نکاح با عمات و خالات خود و عمات و خالات پدر و مادر و اجداد و جدات».

ماده ۱۰۴۶ قانون مدنی « قرابت رضاعی از حیث حرمت نکاح در حکم قرابت نسبی است مشروط بر اینکه.

اولا) شیر زن از حمل مشروع حاصل شده باشد.
ثانیا) شیر مستقیما از پستان مکیده شده باشد.
ثالثا) طفل لااقل یک شبه آنه روز و یا ۱۵دفعه متوالی شیر کامل خورده باشد بدون اینکه در بین غذای دیگر یا شیر زن دیگر را بخورد.
رابعا) شیر خوردن طفل قبل از تمام شدن دو سال از تولد او باشد.
خامسا) مقدار شیری که طفل خورده است از یک زن و از یک شوهر باشد بنابراین اگر طفل در شبانه روز مقداری از شیر یک زن و مقداری از شیر‌زن دیگر بخورد موجب حرمت نمیشود اگرچه شوهر آن دو زن یکی باشد و همچنین اگر یک زن یک دختر و یک پسر رضاعی داشته باشد که هر یک‌ را از شیر متعلق به شوهر دیگر شیر داده باشد آن پسر و یا آن دختر برادر و خواهر رضاعی نبوده و ازدواج بین آن ها از این حیث ممنوع نمیباشد».

ماده ۱۰۴۷ قانون مدنی « نکاح بین اشخاص ذیل به واسطه مصاهره ممنوع دائمی است.

۱) بین مرد و مادر و جدات زن از هر درجه که باشد اعم از نسبی و رضاعی.
۲) بین مرد و زنی که سابقا زن پدر و یا زن یکی از اجداد یا زن پسر یا زن یکی از احفاد او بوده است هر چند قرابت رضاعی باشد.
۳) بین مرد با اناث از اولاد زن از هر درجه که باشد ولو رضاعی مشروط بر اینکه بین زن و شوهر زناشویی واقع شده باشد».

ماده ۱۰۴۸ قانون مدنی « جمع بین دو خواهر ممنوع است اگرچه به عقد منقطع باشد».

ماده ۱۰۵۰ قانون مدنی «هر کس زن شوهردار را با علم بوجود علقه زوجیت و حرمت نکاح و یا زنی را که در عده طلاق و یا در عده وفات است با علم بعده ‌و حرمت نکاح برای خود عقد کند عقد باطل و آن زن مطلقا بر آن شخص حرام موبد می‌شود».

ماده ۱۰۵۳ قانون مدنی « عقد در حال احرام باطل است و با علم به حرمت موجب حرمت ابدی است».

ماده ۱۰۵۴ قانون مدنی «  زنای با زن شوهردار یا زنی که در عده رجعیه است موجب حرمت ابدی است».

ماده ۱۰۵۵ قانون مدنی « نزدیکی به شبهه و زنا اگر سابق بر نکاح باشد از حیث مانعیت نکاح در حکم نزدیکی با نکاح صحیح است ولی مبطل نکاح سابق ‌نیست».

ماده ۱۰۵۷ قانون مدنی « زنی که سه مرتبه متوالی زوجه یک نفر بوده و مطلقه شده بر آن مرد حرام میشود مگر اینکه به عقد دائم به زوجیت مردی دیگری ‌درآمده و پس از وقوع نزدیکی با او به واسطه طلاق یا فسخ یا فوت فراق حاصل شده باشد».

ماده ۱۰۵۸ قانون مدنی  « زن هر شخصی که به نه طلاق که شش تای آن عددی است مطلقه شده باشد بر آن شخص حرام موبد می‌شود».

ماده ۱۰۵۹ قانون مدنی «نکاح مسلمه با غیرمسلم جایز نیست».

شرایط و موارد ابطال ثبت ازدواج – ابطال سند ازدواج

 در توضیح شرایط و موارد ابطال سند ازدواج باید گفت، اساسا و به طور کلی، باطل شدن سند ازدواج، یا به دلیل اشتباه در مفاد سند و یا به دلیل تحقق موارد بطلان نکاح، امکان پذیر می باشد و فرد باید، از مدارک لازم برای اثبات موارد ذکر شده، برخوردار باشد. با توجه به اهمیت اطلاع از شرایط و موارد باطل شدن سند ازدواج، در زیر، هر کدام از دو دلیل مذکور، از نظر قانونی، بررسی و توضیح، داده شده اند.

باطل شدن سند ازدواج به دلیل اشتباه در مفاد سند و نقض قوانین ثبتی؛

با این توضیح که در مواردی، به دلیل خطاهای ثبتی و مواردی از این دست، مفاد سند نکاحیه، به غلط و اشتباه، درج می گردد و بدین ترتیب، اطلاعات سند ازدواج تنظیم شده، مطابق با واقعیت، نمی باشد. در این شرایط، این امکان وجود دارد که سند نکاحیه، باطل و مجددا صادر شود.

باطل شدن سند ازدواج به دلیل تحقق موارد بطلان نکاح؛

با این توضیح که در قانون مدنی، مواردی به عنوان باطل کننده عقد ازدواج، مورد پیش بینی قرار گرفته اند و تحقق یک یا چند مورد از آن ها، می تواند، عقد نکاح رخ داده را از ابتدا، باطل و فاقد اثر نماید و به تبع، سبب باطل شدن سند ازدواج تنظیم شده نیز بشود. این موارد، عبارتند از:

ازدواج بدون قصد و از روی اجبار یا اکراه؛ ابطال ازدواج از سوی دادگاه به دلیل عدم اجازه قانونی به ازدواج؛ نقض قوانین مرتبط با ازدواج؛ اشتباه در تعیین هویت یا ویژگی‌ های مهم طرفین؛ صوری بودن ازدواج؛ ازدواج با محارم سببی، نسبی و رضاعی؛

ازدواج دائم پنجم مردی که 4 زن دائمی دارد؛ شرط شدن صفت خاصی برای یکی از طرفین و عدم وجود آن (تخلف از شرط صفت)؛ وقوع جنون در مرد پس از عقد؛ عدم تعیین مهر و مدت (در عقد موقت یا صیغه)؛ ازدواج زن مسلمان با مرد غیر مسلمان؛ ازدواج دو هم جنس؛ ازدواج با زن شوهردار؛ ازدواج در مدت عده (زنی که در عده طلاق یا وفات همسر سابق خویش است)؛

 انجام عقد نکاح در حین انجام مراسم احرام یا به طور کل، ازدواج در زمان حرام؛ ازدواج زن با مردی که از همان مرد، 3 طلاقه یا 9 طلاقه شده باشد؛ تدلیس یا فریبکاری، برای ترغیب فرد مقابل به ازدواج؛ نسبت دادن زنا به زن از سوی شوهر یا نفی فرزندی که به دنیا آورده است (لعان و ایلا)؛ وجود عیوب پیش بینی شده برای مرد یا زن در قانون که سبب فسخ نکاح و به تبع، باطل شدن سند ازدواج، می شوند، منوط بر اینکه طرفین، قبل از عقد، از آن عیوب، مطلع نباشند؛

عیوب مرد، عبارتند از: اختلال نعوظ و عدم توانایی برقراری کامل رابطه جنسی (عنن)، اخته شدن مرد (خصا) و مقطوع بودن آلت تناسلی (به نحوی که نتواند، عمل زناشویی را انجام دهد)، جنون وی، حتی اگر پس از عقد نکاح، واقع گردد؛ و عیوب زن برای فسخ نکاح عبارتند از: جذام، برص، وجود استخوان در آلت تناسلی که مانع از دخول شود، یکی شدن مجرای ادرار و واژن، زمین گیر شدن، نابینایی از دو چشم.

ذکر این نکته ضروری است که خیار فسخ، فوری است و اگر زوجین، قصد دارند اقدام به ابطال سند ازدواج، به علت وجود بیماری های موجود در زن و مرد یا تدلیس در نکاح نمایند، باید فورا و به محض اطلاع از عیب یا تدلیس و…، برای ثبت دادخواست فسخ نکاح و ابطال سند ازدواج، اقدام کنند. 

ازدواج با چه کسانی موجب نکاح باطل می شود :

1 – ازدواج با محارم

ازدواج با محارم ممنوع و موجب ابطال ازدواج است. محارم سه دسته اند نسبی، سببی، رضایی

محارم نسبی :

محارم نسبی یعنی کسانی به واسطه پیوند خونی ازدواج با آنها ممنوع است و ازدواج با این افراد به هر صورت ممنوع و باطل است. مانند پدر، مادر، خواهر، برادر، عمه، عمو، خاله، دایی.

محارم سببی :

محارم سببی به واسطه ازدواج به وجود می آیند که بعضی از آنها برای همیشه ممنوع و باعث ابطال ازدواج می شود. مانند ازدواج بین داماد و مادر زن و یا ازدواج بین پسر و همسر پدر.

محارم رضایی :

هر زمانی که کودک شیر هر فردی را غیر از مادر خود با سری شرایطی بخورد، کودک به آن زن و بستگان او محرم می شود که آن را محرم رضایی یا شیری می نامند. مانند اینکه هر گاه دو نوزاد از پستان یک زن شیر خورده باشند ازدواج آن دو فرزند با یکدیگر باطل است.

ابطال ازدواج

2 – ازدواج با زن شوهر دار

یکی از موارد ابطال ازدواج، شوهر داشتن زن است. ازدواج با زن شوهردار طبق موازین قانونی باطل است و موجب حرمت ابدی می گردد. چند شوهری در قانون ما به هیچ عنوان مجاز نیست و امکان اینکه موجب حرمت (دایمی) ازدواج با زن یا مرد دوم گردد وجود دارد که در ماده 1050 به آن اشاره شده است.

3 – ازدواج در مدت زمان عده

زمانی که زن در عده شوهر اول به سر می برد نکاح با آن باطل است و در طول مدت عده زن حق ازدواج مجدد را ندارد زیرا مانند ازدواج با زن شوهر دار می باشد.

4 – دین

ازدواج زن مسلمان با مرد غیر مسلمان جایز نیست، ولی در مورد مرد غیر از این صدق می کند که البته در این مورد فقها طبق مراتبی این امر را هم رد کرده اند که در موضوعات دیگر جای بحث دارد. (ماده 1060 ق.م)

5 – ازدواج با زنی که 3 یا 9 بار طلاق داده شده باشد.

اگر مردی همسر خود را سه طلاقه کرده باشد و یا نه بار همسرش را عقد کرده و طلاق داده باشد ازدواج با این زنها ممنوع و باطل است.