مراحل قانونی برای ابطال ثبت طلاق

1. تعریف اصطلاحات حقوقی ابطال ثبت طلاق

ثبت واقعه طلاق: ثبت واقعه طلاق به معنای ثبت قانونی و رسمی طلاق در دفاتر ثبت احوال یا دفاتر رسمی ازدواج و طلاق است. این ثبت به‌طور رسمی وقوع طلاق را ثبت کرده و پس از آن برای طرفین، آثار قانونی طلاق ایجاد می‌شود.

 ابطال ثبت واقعه طلاق: ابطال ثبت واقعه طلاق به معنای لغو یا باطل کردن ثبت قانونی طلاق از سوی دادگاه است. این موضوع زمانی مطرح می‌شود که ثبت طلاق به دلایل قانونی، از جمله اشتباهات اداری، عدم رعایت شرایط قانونی یا نقص در مستندات، به‌طور نادرست انجام شده باشد.

 طلاق: طلاق به معنی پایان دادن به رابطه زناشویی میان زن و مرد است که به‌وسیله دادگاه و به‌موجب حکم قضائی یا در برخی موارد توافق طرفین انجام می‌شود. طلاق می‌تواند به‌طور رجعی یا بائن باشد و شرایط خاص خود را دارد.

 دعوی ابطال ثبت طلاق: دعوی ابطال ثبت طلاق زمانی مطرح می‌شود که فردی معتقد باشد ثبت طلاق به‌طور نادرست انجام شده است. در این صورت، فرد می‌تواند از دادگاه درخواست ابطال ثبت طلاق را کرده و دلایل خود را برای اثبات نادرستی ثبت مطرح کند.

طلاق یا جدا شدن در نظام حقوقی ایران، به صورت های گوناگونی امکان پذیر است که از جمله آنها می توان به طلاق از طرف مرد، طلاق از جانب زن و طلاق توافقی اشاره نمود. وجه مشترک تمامی انواع طلاق، این است که باید تشریفات قانونی، جهت گرفتن اجازه دادگاه برای طلاق طی شده و در نتیجه آن، دادگاه حکم طلاق و یا گواهی عدم سازش صادر کند.

پس از دریافت حکم یا گواهی مذکور، می بایست ظرف 3 ماه به یکی از دفاتر ثبت ازدواج و طلاق مراجعه کرده و اقدام به ثبت واقعه طلاق نمود. در غیر این صورت، ممکن است مرد به مجازات عدم ثبت طلاق، محکوم شود. البته، ثبت کردن طلاق در دفترخانه نیازمند رعایت شرایط شکلی و ماهوی بسیار مهمی است که عدم توجه به آنها در مواردی، ممکن است سبب ابطال طلاق شود و صحت واقعه طلاق را، از اساس منتفی کند.

بنابراین، در پاسخ به این سوال که آیا ابطال طلاق امکان پذیر است یا خیر، باید گفت که بله، در صورتی که شرایط لازم برای صحت طلاق وجود نداشته باشد، طلاق انجام شده به لحاظ حقوقی، باطل و بلا اثر می باشد و هر یک از زوجین، می توانند به صورت قانونی، تقاضای ابطال ثبت واقعه طلاق را به دادگاه ارائه نموده و ابطال سند طلاق را تقاضا نمایند که در ادامه، شرایط آن را توضیح خواهیم داد.

2. توضیح موضوع ابطال ثبت طلاق با ذکر یک مثال 

فرض کنید زنی به نام «نگار» در سال ۱۳۹۵ از همسر خود، «سعید»، طلاق گرفته است. این طلاق در دفتر ثبت طلاق به‌درستی ثبت شده و نگار و سعید پس از طلاق هر کدام زندگی خود را ادامه داده‌اند. پس از گذشت چند سال، نگار متوجه می‌شود که طلاق او در دفتر ثبت احوال به‌طور اشتباه ثبت شده و به‌جای طلاق بائن، طلاق رجعی درج شده است. او تصمیم می‌گیرد که برای اصلاح این اشتباه و ابطال ثبت طلاق، به دادگاه مراجعه کند.

در این شرایط، نگار از دادگاه درخواست می‌کند تا با بررسی مستندات و وضعیت حقوقی طلاق، ثبت اشتباهی را که در دفتر ثبت احوال انجام شده است، باطل کند و آن را به وضعیت صحیح تغییر دهد.

3. بررسی شرایط ابطال ثبت طلاق

1. وجود اشتباه یا نقص در ثبت طلاق: یکی از شرایط اساسی برای درخواست ابطال ثبت طلاق این است که فرد خواهان بتواند اثبات کند که ثبت طلاق به‌طور اشتباهی، نادرست یا بر اساس مستندات ناصحیح انجام شده است. این ممکن است شامل اشتباه در تاریخ طلاق، نوع طلاق (رجعی یا بائن) یا وجود نقص در مستندات باشد.
2. وجود دلایل موجه برای ابطال: فردی که درخواست ابطال ثبت طلاق را دارد، باید دلایل موجهی برای اثبات اشتباه در ثبت طلاق ارائه دهد. این دلایل می‌تواند شامل مستندات رسمی مانند حکم قضائی، گواهی‌های پزشکی، شهادت شهود یا سایر مدارک معتبر باشد.

   الف) برای تحقق واقعه طلاق، لازم است که زن و شوهر بعد از مراجعه به دادگاه، گواهی عدم امکان سازش دریافت کنند. با صدور این گواهی زوجین به دفترخانه ثبت طلاق مراجعه می‌کنند و صیغه طلاق بین آن‌ها جاری می‌شود. در زمان اجرای صیغه طلاق، وجود حداقل ۲ شاهد مرد عادل ضروری است. اگر هر کدام از این شرایط رعایت نشود، طلاق باطل خواهد بود. به‌ عنوان مثال، اگر صیغه طلاق بین زن و شوهر جاری نشود و آن‌ها صرفاً سند طلاق را امضا کنند، این طلاق باطل است زیرا اجرای صیغه عقد طلاق، مطابق شرع و قانون، ضروری است. همچنین اگر حداقل ۲ شاهد عادل مرد، برای طلاق حضور نداشته باشد، طلاق باطل می‌شود یا اگر مردی که همسرش را طلاق می‌دهد عاقل، بالغ و مختار نباشد، این ‌موضوع موجب ابطال طلاق می‌شود.

   ب) در صورتی ‌که طلاق معلق باشد نیز، باطل اعلام می‌شود. ‌این مورد به منجز بودن طلاق اشاره دارد. یعنی اگر طلاق معلق به شرطی باشد، باطل محسوب می‌شود. اگر هر کدام از این شرایط برای طلاق رعایت نشده باشد، زن یا شوهر می‌تواند با تقدیم لایحه از قاضی درخواست کنند تا به ابطال آن رای دهد. در هنگام اجرای صیغه طلاق، لازم است که شهود، صیغه را بشنوند. بنابراین در صورتی ‌که ۲ شاهد برای طلاق حاضر باشد و هر دو یا یکی از آن‌ها ناشنوا باشند، طلاق باطل است. اگر زوجین در زمان طلاق از این موضوع بی‌اطلاع باشند و بعد از مدتی متوجه شود که شاهد طلاق ناشنوا بوده است، می‌توانند درخواست ابطال ثبت واقعه طلاق را در دادگاه مطرح کند.

   ارائه درخواست به دادگاه صالح: دادخواست برای ابطال ثبت طلاق باید به دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به این نوع امور را دارد (معمولاً دادگاه خانواده) ارائه شود. دادگاه پس از بررسی مستندات و دلایل، تصمیم‌گیری خواهد کرد.
3. زمان محدود برای درخواست: در برخی موارد، اگر مدت زیادی از ثبت اشتباهی طلاق گذشته باشد، دادگاه ممکن است درخواست ابطال ثبت را رد کند. بنابراین، درخواست باید در زمانی مناسب و بر اساس مهلت‌های قانونی صورت گیرد.

ادله اثبات دعوی حقوقی ابطال ثبت طلاق

1. حکم قضائی مربوط به طلاق: اگر طلاق از طریق دادگاه صورت گرفته باشد، حکم قضائی طلاق می‌تواند به‌عنوان مستند اصلی برای اثبات صحت یا اشتباه ثبت طلاق استفاده شود. این حکم نشان‌دهنده نوع طلاق و شرایط آن است و در صورت وجود اشتباه در ثبت، می‌تواند به دادگاه کمک کند.

2. شهادت شهود: اگر اشتباه در ثبت طلاق به‌طور غیرمستقیم ناشی از اشتباه شهود یا نقص در مستندات باشد، شهادت شهود می‌تواند به‌عنوان مدرک معتبر برای اثبات درخواست ابطال ثبت طلاق استفاده شود.

3. گواهی‌های دیگر: در صورتی که اشتباه در ثبت طلاق مربوط به اشتباه در مدارک رسمی مانند شناسنامه یا ثبت احوال باشد، ارائه گواهی‌های رسمی و تاییدیه از مراجع ذی‌صلاح می‌تواند به دادگاه کمک کند تا صحت درخواست ابطال ثبت را بررسی کند.

قدم به قدم ثبت دادخواست ابطال ثبت طلاق

• مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی به همراه مدارک فوق الذکر.
  • در صورت نیاز ثبت نام در سامانه ثنا.
  • فایل دانلود شده را از طریق شبکه های مجازی “مانند ایتا، روبیکا، سروش، آی گپ”  به شماره دفتر خدمات قضایی مربوطه ارسال نمایید و منتظر فرا رسیدن نوبت خود باشید.
  • ثبت شکایت  و اخذ پرینت شکایت   ثبت شده.
  • منتظر دریافت پیامک مبنی به “ثبت شکایت به شماره 140352555542552525” باشید.
  • پیامک دوم مبنی بر “ارجاع پرونده به شماره 14025114658412156 به شعبه دادگاه” برای شما ارسال خواهد شد.

  • پیامک سوم مبنی بر  “ابلاغیه به شماره 1403587855131586 در سامانه ابلاغ قرار گرفت” را شما ارسال خواهد شد. با دریافت پیامک مزبور به سامانه ثنا مراجعه و ابلاغیه را مشاهده نمایید.

جدول دانلود فایل های مرتبط

نکته ای که لازم است مورد توجه قرار گیرد، آن است که برای ورود به سایت عدل ایران، لازم است از مرورگر های معرفی شده توسط قوه قضاییه ، از جمله مرورگر کروم، استفاده شده و همچنین، مرورگر دستگاه فرد، به روزرسانی شده باشد تا با پیغام خطای ورود، مواجه نشود. 

مواد و شرایط قانونی برای ابطال ثبت و سند طلاق

•  حضور 2 شاهد: یکی از مهم ترین شرایط صحت صیغه طلاق، این است که بر اساس ماده 1134 قانون مدنی طلاق باید از طریق خوانده شدن الفاظ صیغه طلاق در حضور حداقل دو نفر مرد عادل، که صیغه طلاق را بشنوند واقع شود. به همین دلیل، یکی از شرایط ابطال سند طلاق، این است که طلاق، در حضور دو نفر شاهد مرد عادل شنوا یا با صیغه صحیح طلاق واقع نشده باشد.
• طلاق معلق و مشروط نباشد: یکی دیگر از شرایط ابطال طلاق، این است که طلاق به صورت معلق و مشروط واقع شده باشد. مثلا اگر مرد بگوید تو را به فلان شرط طلاق دادم، طلاق باطل شدنی است؛ چرا که بر اساس ماده 1135 قانون مدنی، طلاق باید به صورت منجز واقع شود و طلاق معلق به شرط باطل بوده و می توان به دادگاه، تقاضای ابطال سند آن را درخواست داد.
• طلاق در حالت اختیار: از دیگر شرایط باطل بودن سند طلاق، بر اساس ماده 1136 قانون مدنی این است که مرد برای طلاق دادن همسر خود باید بالغ، عاقل، قاصد و مختار باشد. به همین دلیل، طلاق از روی جبر و زور، طلاق فرد مجنون فاقد قصد و اراده و مواردی از این قبیل، باطل و بلااثر خواهد بود. در صورتی که طلاق دهنده، دارای جنون یا دیوانه باشد، ولی او باید اقدام به طلاق دادن زوجه وی نماید.
• اجرای صیغه طلاق در خارج از عادت: همچنین، بر اساس ماده 1140 قانون مدنی، طلاق دادن زنی که در مدت عادت ماهیانه و یا در حال نفاس (پس از زایمان) می باشد، صحیح نبوده و چنین طلاقی، قابل ابطال خواهد بود. اما در صورتی که زن، باردار بوده یا طلاق، قبل از نزدیکی با زن واقع شده و یا اینکه شوهر، غایب باشد و اطلاع از عادت زنانگی امکانپذیر نباشد طلاق در عادت ماهیانه ، بدون اشکال است.

بر اساس ماده 1141 قانون مدنی در شرایطی که طلاق، در طهر مواقعه رخ داده باشد، باطل بوده و می توان به استناد آن، سند طلاق را ابطال کرد؛ مگر در خصوص خانم های یائسه یا باردار، که طلاق آنها، حتی در طهر مواقعه نی، بدون اشکال است. طهر، به معنای پاک شدن زن درفاصله دو عادت ماهیانه بوده و منظور از اینکه طلاق نباید در طهر مواقعه باشد، یعنی پس از پاک شدن از عادت ماهیانه، تا لحظه طلاق، با شوهر خود رابطه زناشویی نداشته باشد.

لازم به ذکر است که بر اساس ماده 1142 قانون مدنی اگر زنی، با وجود اقتضای سن، عادت زنانگی ندارد، زمانی طلاق صحیح خواهد بود که از تاریخ آخرین نزدیکی وی با همسر، سه ماه زمان گذشته باشد. به همین دلیل، طلاق خانم هایی با شرایط فوق، در صورتی که قبل از سپری شدن سه ماه از نزدیکی صورت گرفته باشد، باطل خواهد بود.

شرایط ابطال طلاق خلع

وفق ماده 1145 قانون مدنی، مادامی که زن رجوع به عوض نکرده باشد طلاق خلع، بائن است. به موجب ماده 1146: «قانون مدنی طلاق خلع آن است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد در مقابل مالی که به شوهر می‌ دهد طلاق می‌ گیرد اعم از اینکه مال‌ مزبور عین مهر یا معادل آن و یا بیشتر و یا کمتر از مهر باشد.»

مواد 1134 تا 1142 قانون مدنی به شرایط صحت طلاق پرداخته و موارد آن را تک تک نام برده است، از مفهوم مخالف موارد مذکور چنین بر می آید که در صورت عدم رعایت هر یک از شرایط مذکور طلاق باطل می باشد. لذا طلاق معلق به شرط، طلاق بالاجبار، طلاق در دوران عادت ماهیانه یا نفاس و طلاق در طهر مواقعه باطل می باشد.

موارد ابطال طلاق خلع با سایر انواع طلاق تفاوتی نداشته و تمام و احکام و قواعدی که در صحت اجرای صیغه طلاق و ثبت آن در موارد پیشین بررسی کردیم در خصوص ابطال طلاق خلع نیز جاری می باشد. در صورتی که هریک از موارد مذکور رعایت نشود طلاق باطل بوده و می توان دادخواست ابطال طلاق خلع را مطرح نمود.