معنای لغات مهم در دعوی تقسیم ارث (ترکه – متوفی – ماترک – تحریر – مهر و موم)
- ترکه عبارت از اموال بجا مانده از فرد فوت شده میباشد. مطابق قانون اموال بجا مانده به ورثه میرسد و سهم هر ورثه را قانون مشخص میکند. در صورتی که ورثه در خصوص تقسیم اموال به توافق نرسند، دادگاه در خصوص تقسیم تصمیم گیری کرده و بر اساس قیمت گذاری کارشناس اموال را به فروش خواهد رساند. و سهم هر یک از ورثه به حساب دادگستری واریز و سپس به حساب نامبرده واریز میگردد. (ماترک نیز به همین معنا می باشد).
- تحریر ترکه به معنای لیست کردن اموال به جا مانده از فرد فوت شده میباشد. گاهی برای تحریر ترکه نیاز به استعلام از ادارات ثبت، بانکها و … می باشد. تا به اموال فرد فوت شده دست پیدا کنیم.
- متوفی به معنای فرد فوت شده می باشد. کلماتی همچون مورث نیز به این معنا می باشند.
معرفی اشخاص در طبقات ارث
طبقات | درجه اول | درجه دوم | درجه سوم |
طبقه اول | پدر و مادر و اولاد متوفی | ( اولاد اولاد) | نبیرهها |
طبقه دوم | جد و جده، خواهر و برادر | پدر جد و مادر جد و پدر جده و مادر جده و فرزندان برادر و خواهر | |
طبقه سوم | عموها، عمهها، داییها و خالهها | اولادعموها، عمهها، داییها و خالهها |
سهم الارث زوج و زوجه: همسر متوفّی، همیشه در کنار خویشاوندان نَسَبی وی (طبقات سه گانهی مذکور) ارث خواهد برد.
میزان سهم هر یک از ورثه از ماترک
سهم ارث زوجه: یک هشتم از ماترک متوفی اگر متوفی فرزند داشته باشد. یک چهارم از ماترک اگر متوفی فرزند نداشته باشد. |
سهم ارث زوج: یک چهارم اگر متوفی فرزند داشته باشد. یک دوم از ماترک اگر متوفی فرزند نداشته باشد. |
سهم ارث مادر: یک ششم از ماترک اگر متوفی فرزند یا خواهر و برادر داشته باشد. یک سوم از ماترک اگر متوفی فرزند و خواهر و برادر نداشته باشد. |
سهم ارث پدر: یک ششم از ماترک اگر متوفی فرزند داشته باشد. |
سهم ارث دختر (در صورتی که متوفی پسر نداشته باشد): یک دوم (نصف)در صورت واحد بودن (یک دختر). دو سوم در صورت تعدد. |
سهم ارث خواهر (مشترک از پدر و مادر یا مشترک از پدر، درصورتی که برادر یا اجداد پدری نباشد): یک دوم در صورت واحد بودن (یک خواهر). دو سوم در صورت تعدد. |
سهم ارث برادر و خواهر (مشترک از مادر درصورتیکه متوفی اجداد مادری نداشته باشد): یک ششم در صورت واحد بودن. یک سوم در صورت تعدد. |
محاسبه تقسیم ارث طبقه اول
برای سهولت محاسبه سهم الارث هر یک از خویشاوندان و وابستگان، جدول تقسیم ارث طبقات آماده و خدمت شما همراهان بیان امروز ارائه میگردد.
جدول سهم الارث طبقه اول به شرح زیر است:
جدول (الف) سهم الارث طبقه اول | |||||
توضیحات | میزان سهم الارث | وارث | |||
تمام ترکه را ارث می برد | پدرو مادر یا یکی از اولاد (منحصرا) | ||||
در هر دو صورت مابقی به قرابت متعلق به پدر است | اگر مادر حاجب داشته باشد ۱/۶ ارث میبرد. | پدر و مادر | |||
اگر حاجب نداشته باشد ۱/۳ متعلق به مادر | |||||
اگر مادر حاجب داشته باشد باقیمانده به او رد نمیشود. | سهم دختر ۳/۶ | مادر ۱/۶ | پدر ۱/۶ | پدر و مادر و یک دختر | |
اگر مادر حاجب نداشته باشد باقیمانده به او ردّ میشود. | |||||
۲/۶ به وراث رد میشود. | سهم دختر ۳/۶ | سهم پدر یا مادر ۱/۶ | پدر و مادر و یک دختر | ||
۴/۶ بین دختران تقسیم میشود. | سهم مادر ۱/۶ | سهم پدر ۱/۶ | پدر یا مادر و چند دختر | ||
۱/۶ باقیمانده به وراث رد میشود. | ۴/۶ سهم دختران | سهم پدر یا مادر ۱/۶ | پدر یا مادر و چند دختر | ||
مابقی به نسبت پسر دو برابر دختر | مادر ۱/۶ | پدر ۱/۶ | پدر و مادر یا یکی از آنها و پسر و دختر | ||
مابقی به پسر یا پسران میرسد. | مادر ۱/۶ | پدر ۱/۶ | پدر و مادر یا یکی از آنها و یک یا چند پسر | ||
**مابقی به شرح فوق بین وراث تقسیم میشود. | زوج یا زوجه فرض خود را میبرند* | زوج یا زوجه با وراث طبقه اول | |||
* زوج با وجود اولاد ۱/۴ و بدون اولاد ۱/۲ از عین ماترک و زوجه با وجود اولاد ۱/۸ و بدون اولاد ۱/۴ از عین اموال منقول و بهای اموال غیرمنقول ارث میبرد.
** هرگاه در طبقه اول نقصی ایجاد شود نقص بر دختر یا دخترها وارد میشود. |
محاسبه تقسیم ارث طبقه دوم
جدول سهم الارث طبقه دوم به شرح زیر است:
جدول (ب) سهم الارث طبقه دوم | ||||
توضیحات | میزان سهم الارث | وارث | ||
تمام ترکه را ارث میبرد | یکی از اجداد یا یکی از اخوه (منحصرا) | |||
جد دو برابر جده ارث میبرد | جد و جده ابی | |||
جد و جده به تساوی ارث میبرند | جد و جده امّی | |||
تقسیم ۱/۳ به اجداد امی به نسبت مساوی | تقسیم ۲/۳ به اجداد ابی به نسبت دو به یک | جد و جده یا جد یا جده ابی و جد و جده یا جد یا جده امی | ||
به نسبت مساوی بین وراث تقسیم میشود | چند برادر یا چند خواهر ابوینی یا ابی یا امی | |||
به نسبت دو به یک بین وراث تقسیم میشود | چند برادر و خواهر ابوینی یا ابی | |||
به نسبت مساوی بین آنها تقسیم میشود | برادران و خواهران امی | |||
الباقی به نسبت دو به یک بین برادر و خواهر ابوینی یا ابی تقسیم میشود. | ۱/۳ سهم به برادر و خواهر امی به نسبت مساوی | چند برادر و خواهر ابوینی یا ابی و چند برادر و خواهر امی | ||
مابقی به نسبت دو به یک بین برادر و خواهر ابوینی یا ابی تقسیم میشود. | ۱/۶ سهم برادر یا خواهر امی | چند برادر و خواهر ابوینی یا ابی و یک برادر یا خواهر امی | ||
در صورتی که اجداد ابی و برادر و خواهر ابوینی یا ابی با یک برادر یا یک خواهر امی باشند ۱/۶ ماترک میبرند. | ۱/۳ سهم اجداد امی و برادر و خواهر امی به نسبت مساوی | جداد و برادر و خواهر | ||
۲/۳ سهم اجداد ابی و برادر و خواهر ابوینی یا ابی به نسبت دو به یک | ||||
*مابقی را متقربین به پدر میبرند. | سپس متقربین به مادر سهم میبرند. | زوج یا زوجه به فرض میبرند. | زوج یا زوجه با وراث طبقه دوم | |
* هرگاه در طبقه دوم نقصی ایجاد شود نقص بر متقربین به پدر وارد میشود. |
محاسبه تقسیم ارث طبقه سوم
جدول سهم الارث طبقه سوم به شرح زیر است:
جدول (ج) سهم الارث طبقه سوم | ||||
توضیحات | میزان سهم الارث | وارث | ||
تمامی ترکه را ارث میبرد. | یکی از اعمام یا یکی از اخوال (منحصرا) | |||
ترکه به نسبت مساوی تقسیم میشود. | چند عمو یا چند عمه ابوینی یا ابی یا امی | |||
ترکه به نسبت دو به یک تقسیم میشود. | چند عمو و عمه ابوینی یا ابی | |||
ترکه به نسبت مساوی تقسیم میشود. | چند عمو و عمه امی | |||
مابقی به نسبت دو به یک بین چند عمو و عمه ابوینی یا ابی | سهم عمو و عمه امی به نسبت مساوی | چند عمو و عمه ابوینی یا ابی و چند عمو و عمه امی | ||
مابقی به نسبت دو به یک بین چند عمو و عمه ابوینی یا ابی | ۱/۶ سهم عمو یا عمه امی | چند عمو و عمه ابوینی یا ابی و یک عمو یا عمه امی | ||
در این حالت به نسبت مساوی تقسیم میشود. | اخوال (چند دایی و چند خاله) ابوینی یا ابی یا امی | |||
در این حالت به نسبت مساوی تقسیم میشود. | چند دایی و خاله ابوینی یا ابی یا امی | |||
مابقی بین چند دایی و خاله ابوینی یا ابی به نسبت مساوی | ۱/۳ سهم دایی و خاله امی به نسبت مساوی | چند دایی و خاله ابوینی یا ابی و چند دایی و خاله امی | ||
مابقی بین چند دایی و خاله ابوینی یا ابی به نسبت مساوی | ۱/۶ سهم دایی یا خاله امی | چند دایی و خاله ابوینی یا ابی و یک دایی یا خاله امی | ||
۳/۲ سهم اعمام که تقسیم به شرح فوق الذکر است. | ۱/۳ سهم اخوال که تقسیم به شرح فوق الذکر است. | اعمام و اخوال (چند عمو و چند عمه و چند دایی و چند خاله) | ||
*مابقی سهم اعمام | ۱/۳ سهم اخوال | زوج یا زوجه ابتدا به فرض میبرند. | زوج یا زوجه با ورثه طبقه سوم | |
* هرگاه نقصی ایجاد شود نقص بر اعمام (عمو و عمه) وارد میشود. |
لینک مستقیم دانلود | فرمت فایل | محصول | دسته |
دانلود | PDF/Word | درخواست صدور گواهی حصر وراثت | درخواست |
دانلود | PDF/Word | دادخواست تحریر ترکه | دادخواست |
دانلود | PDF/Word | اظهارنامه به سایر ورثه بابت تخلیه ملک موروثی | اظهار نامه |
دانلود | PDF/Word | دادخواست تقسیم ترکه | دادخواست |
آیا فروش و نقل و انتقال اموال متوفی پیش از پرداخت مالیات بر ارث ممکن است؟
حال نکته مهمی که برای انحصار وراثت باید مد نظر قرارداد این است که نقل و انتقال هرگونه اموال متوفی و برداشت از حساب وی نیاز به فرم ١٩ مالیات بر ارث دارد. براساس اصلاحیه مصوب ۳۱/۴/۱۳۹۴ قانون مالیاتهای مستقیم، برای متوفیانی که تاریخ فوت آنها از ۱/۱/۱۳۹۵ و بعد از آن است، به منظور کسر هزینههای کفن و دفن در حدود عرف و عادات و واجبات مالی و عبادی در حدود قواعد شرعی و دیون محقق متوفی از ماترک، وراث (منفردا یا مجتمعا) یا ولی یا امین یا قیم یا نماینده قانونی آنها موظفند ظرف مدت یکسال از تاریخ فوت متوفی، اظهارنامه ای حاوی کلیه اقلام ماترک با تعیین ارزش روز زمان فوت و تصریح مطالبات و بدهیها به انضمام مدارک ذیل به اداره امور مالیاتی صلاحیت دار تسلیم نماید.
مدارک مورد نیاز برای فروش و نقل و انتقال اموال متوفی
۱- رونوشت یا تصویر گواهی شده کارت ملی و شناسنامه متوفی و وراث
۲- رونوشت یا تصویر گواهی شده اسناد مربوط به بدهیها و مطالبات متوفی
۳- رونوشت یا تصویر گواهی شده کلیه اوراقی که مثبت حق مالکیت متوفی نسبت به اموال و حقوق مالی است.
۴- رونوشت یا تصویر گواهی شده آخرین وصیتنامه متوفی اگر وصیتنامه موجود باشد
۵- رونوشت یا تصویر گواهی شده وکالتنامه یا قیم نامه، در صورتی که اظهارنامه از طرف وکیل یا قیم یا ولی داده شود
۶- رونوشت یا تصویر گواهی فوت از مراجع ذیربط
به عنوان مثال اگر شخصی فوت کند و تاریخ فوت وی از ابتدای فروردین ۱۳۹۵ به بعد باشد و دارای خانه، مغازه، زمین، باغ، ماشین، موتور، سهام شرکت، فیش حج، موجودی حساب بانکی، مجوز اسلحه و یا… باشد یک نفر یا همه وراث یا نماینده قانونی آنها موظفند ظرف مدت یکسال از تاریخ فوت ، اظهارنامه ای به اداره امور مالیاتی تسلیم و موارد مذکور را معرفی و از معافیتهای قانونی استفاده و فرم ١٩ دریافت نمایند.
چنانچه از تاریخ فوت یکسال بگذرد هیچگونه معافیتی به ایشان تعلق نمیگیرد و اموال و… به نرخ روز ارائه اظهارنامه محاسبه و مشمول مالیات خواهد شد.